Het lerarentekort, een thema waarover we niet uitgepraat raken. Met z’n allen vragen we ons af: Hoe komen we aan meer leerkrachten? Waarom verlaten nieuwe leerkrachten vaak in de eerste vijf jaar na afstuderen het beroep? Kunnen we het beroep aantrekkelijker maken? Wat gaat het probleem nou echt verhelpen?
Ook wij hebben niet één antwoord of een oplossing voor het probleem. We proberen het wel om te denken. Door te starten bij het optimaliseren van de manier van samenwerken en slimme inzet van ict. Ons doel is om autonomie op de werkvloer en werkplezier te vergroten. In dit blog deel ik drie omdenkstrategieën waarmee je grip kunt krijgen op het probleem.
redenen achter het probleem
Als leraren het onderwijs verlaten, dan geven ze vaak de volgende onderwerpen als reden op:
de werkdruk
Leraren ervaren een grote werkdruk, werken in de avonden en in het weekend vaak door en krijgen hun werk niet altijd af. De meeste leraren maken bovendien meer uren dan contractueel vastgelegd. Daarnaast is er door de hoge werkdruk weinig ruimte voor bijscholing of ontwikkeling.
de leerlingen
Klassen zijn op dit moment overvol. Dit zorgt voor drukte in de klaslokalen. Het klassenmanagement (spreek: het houden van rust) is een grote uitdaging. Door de wet van inclusief onderwijs en veranderde sociale normen staat de pedagogische taak van leraren soms meer op de voorgrond dan de didactiek.
de status
De onderwijsprofessionals worden niet waargenomen als de academici die ze zijn. De meeste mensen kijken tegen leraren niet hetzelfde aan als tegen andere hbo- of wo-afgestudeerden.
het gevoel van isolatie
Met name starters die in het beroep uitvallen, geven aan dat ze zich eenzaam voelen. Tijdens stages zijn zij onderdeel van de geregelde orde van een ervaren collega. Zodra ze zelf voor de klas staan missen ze steun van school en uitwisseling met collega’s.
Mijn invalshoek voor de omdenkstrategieën voor het onderwijs: kan technologie de oplossing zijn?
Ja en nee. Als echte work21-er houd ik me continu bezig met veranderingen door technologie. En ben ik ervan overtuigd dat het juiste gebruik van technologie de werkdruk van leraren omlaag kan brengen. Dagelijks ervaar ik opnieuw dat slimme inzet van digitale tools in het dagelijks werk mensen inspireert om nieuwe wegen in te slaan. Naast uiteraard elkaar ‘in het echt’ blijven ontmoeten én aandacht voor verbinding!
Om het onderwijs weer aantrekkelijker te maken en het werkplezier te verhogen heb ik de volgende omdenkstrategieën voor het onderwijs bedacht.
omdenkstrategie 1: het digitale klaslokaal
De werkdruk in het onderwijs is een veel besproken thema. De inzet van ICT op de juiste plek kan tot efficiëntere samenwerkingsstructuren leiden. Uit eigen ervaring weet ik dat goed ingerichte digitale klaslokalen de samenwerking kunnen verbeteren. Zowel tussen leraren én tussen de leraar en de leerlingen.
Digitale klaslokalen, zoals Microsoft Teams voor school of Google Classroom maken het mogelijk om lesstof te verzamelen, opdrachten klaar te zetten en deze vervolgens efficiënt na te kijken. Daarnaast bieden de programma’s ook ruimte voor verbinding via aankondigingen of andere sociale acties.
Als vakgroepen of lerarenteams deze digitale werkruimtes goed inrichten en onderhouden, kan dat een positief effect hebben op het samenwerkingsverband. De verantwoordelijkheid voor de inhoud wordt zo samen gedragen en de taken kunnen verdeeld worden. Dit spreidt de lasten.
Microsoft Teams en Google Classroom bieden een all-in-one oplossing. Dit maakt het werken met deze digitale tools overzichtelijker.
Voor leerlingen is het werken in een systeem met voorspelbare structuren heel fijn. Na een gemeenschappelijke instructie kunnen zij zelfstandig aan de slag. Dit beantwoordt hun behoefte aan autonomie en eigenaarschap.
Met oog op het tekort aan personeel bieden digitale klaslokalen een mogelijkheid om bewust hybride lessen te plannen. Bijvoorbeeld als een leraar lang uitvalt of een plek niet bezet kan worden. Zo kan een leraren meerdere klassen tegelijk lesgeven, waarbij hij fysiek aanwezig is bij één van de klassen. In de andere klas is een hybride toezichthouder aanwezig, die met name de pedagogische taak op zich neemt.
omdenkstrategie 2: learning accelerators inzetten
In tijden van grote klassen, waarin het klassenmanagement veel aandacht vraagt, is het soms lastig om voldoende differentiatie toe te passen. Digitale persoonlijke leerroutes zijn dan een uitkomst. Deze leerroutes zijn tegenwoordig via diverse lesmethodes beschikbaar, maar ook app’s als Quizlet of Lessonup houden rekening met de individuele leerbehoeftes van leerlingen. In Microsoft Teams zitten ook diverse leerversnellers (learning accelerators) die leerlingen zelf inzicht geven in hun verworven vaardigheden.
Leerversnellers en individuele leerroutes zorgen ervoor dat leerlingen leerstof wordt aangeboden die hun aandacht trekt. Zo krijgen snelle leerlingen extra uitdagende opdrachten te zien als ze snel klaar zijn en leerlingen met een grote leerbehoefte kunnen op speelse manier de stof herhalen.
De praktijk laat zien dat leerlingen rustiger worden wanneer de aangeboden stof passend is bij hun leerbehoefte. In een grote klas is dit een fijn vooruitzicht. Leerlingen worden door de inzet van leerversnellers minder afhankelijk van de leraar. Ze ontvangen feedback terwijl ze bezig zijn en kunnen vragen stellen waar nodig. Leraren hebben overzicht over de gemaakte opdrachten en de hoeveelheid herhaling die leerlingen deden. Interventies worden vervolgens op individueel niveau toegepast of op klasniveau wanneer duidelijk wordt dat het gros tegen dezelfde problemen aanloopt.
omdenkstrategie 3: stronger together!
Eenzaamheid speelt een rol in het beroep van leerkracht. Dit heb ik zelf ervaren toen ik nog voor de klas stond. Er hangt veel van je af en als je uitvalt vergroot dit de druk voor collega’s en heeft het impact op de mate van tevredenheid van leerlingen en ouders. Het is dan ook geen verrassing dat ik grote voorstander ben van het afschaffen van de één-leraar-één-klas-regel.
Het beroep wordt aantrekkelijker als we er niet alleen voor staan (letterlijk). Ook wordt het systeem minder kwetsbaar wanneer we onderwijs als werken in teamverband begrijpen. Graag zou ik een systeem willen invoeren waarin er een team de verantwoordelijkheid voor een klas draagt. Zo’n onderwijsteam bestaat bestaan uit diverse personen met verschillende expertises. De leraar blijft de verantwoordelijk voor de didactiek in het klaslokaal houden. En samen met een onderwijsassistent/zij-instromer/pensionaris/social worker/ex-politieagent/LIO-stagiair/etc. is hij verantwoordelijk voor de pedagogische kant van het beroep. Startende leraren koppel je zo gemakkelijk aan ervaren personeel tot dat ze zich zeker voelen in hun rol. Een ander voordeel: bij uitval van personeel hoeft niet meteen alles stil te staan. Binnen het team zijn er voldoende teamleden die draad kunnen oppakken. Zo zorgen we voor een stabiel systeem dat veel breder gedragen wordt en waarin we waardevolle lessen kunnen blijven geven.
werken aan het onderwijs van morgen
Wat mij betreft gaan we het onderwijs van de toekomst als een teamtaak zien. Door middel van verbinding en een slimme en effectieve inzet van digitale middelen bereiken we meer en maken we de taken weer behapbaar. Door minder uitval in het beroep en een onderwijssysteem dat futureproof is krijgt het beroep zo ook meer waarde (de waarde die het verdient). Werken aan het onderwijs van morgen, begint met het stellen van de juiste vragen. Geïnspireerd door deze Omdenk quote:
Wil je meer weten over hoe work21 jouw leraren en onderwijsinstelling kan ondersteunen? Eerder schreven we over AI in het onderwijs. Meer tips of verder praten? Neem contact op met Robin Hartlieb!
Voor je dagelijkse dosis praktische tips volg je natuurlijk onze LinkedIn-pagina.
